खाद्ययात्रा. उबाळू..

खाणे हा माझा आवडता पास-टाइम उद्योग आहे. काही करमत नसलं, की सौ.च्या ओरड्याकडे दुर्लक्ष करून स्वयंपाक घरातले खाऊचे डबे हुडकणे हा माझा आवडता छंद ! प्रत्येक ’चांगल्या’ गोष्टीला शेवट हा असतोच, म्हणूनच माझ्या आवडीच्या छंदाकडे आजकाल मला दुर्लक्ष करावे लागते आहे- कारण?? अर्थात वाढलेले वजन.

डायटींग सुरु करायचे तर  घराबाहेर पडल्यावर हॉटेल मधे काय खायचं हा सगळ्यात मोठा प्रश्न असतो-   गेला आठवडा  तर पुर्ण  बाहेरच होतो, त्या मूळे  सारखं हॉटेल मधेच खावं लागलं . हॉटेल मधे शिरल्यावर हल्ली माझी ऑर्डर ठरलेलीच आहे, मेनु कार्ड पहाण्याची तसदी पण घेत नाही मी ! अहो करायचं तरी काय मेन्यु कार्ड बघून? शेवटी आपलं  ठरलेलं दाल फ्राय, तंदूरी मधली एक नॉन व्हेज डीश, सॅलड आणि एक रोटी  इतकं मागवलं की झालं. स्पाइसी करी वगैरे एकदम बंद केलंय , कॅलरी कॉन्शस झाल्यामुळे.

ह्या सगळ्यामुळे  ऑर्डर करतांना, पदार्थांचे फार कमी   ऑप्शन्स उरतात.    करी खायची नाही, मग नॉन  व्हेज मधे  फक्त तंदूरीचा   चॉइस उरतो. आपल्याकडे कबाब पण चक्क डीप फ्राईड असतात ,  आणि रेड मीट खायचं नाही, तेंव्हा सेफ बेट म्हणजे    चिकन टीक्क्याचा आचारी, पुदीना, किंवा  एखाद्या प्रकारावरच  समाधान मानावे लागते. प्रत्येक हॉटेल मधे चिकन टीक्क्याचे व्हेरीय़ंट्स वेगवेगळ्या नावाने मिळतात , त्यामुळे ऑर्डर करतांना पण बरंच कन्फ्युज होतं. यावर उपाय म्हणजे वेटर ला बोलावून मेन्युकार्डातल्या पदार्थाची माहीती विचारणे – आणि मुख्य म्हणजे डीप फ्राईड है की तंदूरी हे विचारल्याशिवाय ऑर्डर करता येत नाही. एक लक्षात आलंय, की    खाण्यासाठी ’च’ जगणाऱ्याच्या किंवा खाण्यावर एकतर्फी प्रेम करणाऱ्या माझ्यासारख्या माणसाच्या  जर  खाण्यावर च  स्वयंघोषीत  बंधनं आली  तर त्याची खूप    मानसिक घालमेल  होते.

टूरला गेलो असतांना खिशात हजारो रुपये असतात, हॉटेल मधे गेल्यावरचे खर्च पण कंपनी एक्सेन्सेस अकाऊंट वरच कंपनीलाच , त्यामुळे ती पण काळजी नसते. पण  इतकं असलं  तरीही स्वतःच्या मनावर ताबा ठेऊन फक्त दाल फार आणि वर दिलेल्या इतर डिश  मागवून आपण त्यावरच  समाधान मानू शकतो हे लक्षात आलं -आणि जाणवलं की  वेळ आली की आपण स्वतः  पण एखाद्या संत महंताच्या पेक्षा कमी नाही- आणि मग “अनंत कोटी ब्रह्मांड नायक राजाधीराज योगीराज  ब्ला ब्ला ब्ला श्री १००८  महेंद्र महाराज की जय म्हणून मनातल्या मनात  मोठी  आरोळी ठोकतो.विनोदाचा भाग जरी सोडला तरीही …..!

This slideshow requires JavaScript.

परवा मी मुंबईहून वलसाडला गेलो होतो. अंतर तसं फार जास्त नाही, फक्त ३ तास लागतात. रस्त्याने जातांना थोडी घाई होती, आणि नुकतेच रस्त्यावर फ्लायओव्हर्सचे काम सुरु असल्याने जागोजागी ट्रॅफिक जाम होता, म्हणुन  ट्रॅफिक जाम मधे वाया गेलेला वेळ रिकव्हर करायला म्हणून कुठेच न थांबता वलसाडला पोहोचलो.तिन तासाच्या ऐवजी चक्क ४-३० तास लागले. काम आटोपल्यावर परत येतांना रस्त्याच्या डाव्या बाजूला लहानशा झोपडी वजा मेकशिफ्ट अरेंजमेंट्स करून दुकानं उघडलेली दिसत होती. ही दुकानं माझी फेवरेट..  त्यावर “उबाळू” म्हणुन लावलेले फ्लेक्स बोर्ड लक्ष वेधून घेत होते.

खवय्यांसाठी हा उबाळू म्हणजे अप्रतीम मेजवानीचा प्रकार आहे. आजकालच्या स्वयंपाकात प्रत्येक गोष्टी मधे कांद लसून आलं पेस्ट घालून करण्याच्या  नवीन पद्धतीने स्वयंपाकाची ओरीजनल चव खूप बदलेली आहे. . जुन्या काळी आपली आई किंवा आजी वगैरे स्वयंपाक करायची तेंव्हा कसे प्रत्येक पदार्थाची- भाजीची  चव वेगळी असायची.   हल्ली प्रत्येकच डीशचा जवळपास सारखाच स्वाद लागतो –  सहाजीक आहे, अहो प्रत्येकच भाजी टोमॅटॊ   किंवा  आल लसूण कांदा घालून केली की मग काय होणार??आणि … जाऊ द्या.. तो विषय नाही आपला. पण या पार्श्व भुमीवर हे उबाळू म्हणजे निरनिराळ्या चवींचा एकत्रीत पणे केलेला एक मस्त पदार्थ! निरनिराळ्या प्रकारच्या भाज्या एकत्र शिजवून सुद्धा प्रत्येकाची वेगळी चव अ्नुभवता येते.

रस्त्यावर बाजूला पेटवलेली लाकडांची होळी आणि त्यामधे ठेवलेले एक मडके लक्षं वेधून घेत होतं. शेजारी बरीच फुटलेली मडकी पण ठेवलेली होती.    त्या मडक्या मधे पापडी शेंग, बटाटे, वाल शेंग, सुरण , आणि बऱ्याच वेगवेगळ्या भाज्या ज्यांची मला नांवं पण माहीत नाहीत अशा भरलेल्या असतात. त्या  भाज्यांमधे अगदी थोडा  गुजराथी मसाला घातलेला असतो. ह्या सगळ्या भाज्या एकत्र मिसळून नंतर एका मडक्यात भरल्या जातात. मसाला मिठ वगैरे घातल्यावर त्या मडक्याचे तोंड कुठल्यातरी पाला लावून   बंद करून ते मडके खाली तोंड केलेल्या अवस्थेत लाकडांच्या फुफाट्यात मस्त भाजले जाते.  स्वतः मधे असलेल्या पाण्यामुळे सगळ्या भाजा शिजून येतात.

मी जेंव्हा त्या उबाळूच्या दुकाना जवळ पोहोचलॊ तेंव्हा एक मडके बहूतेक पुर्ण शिजून तयार झालेले होते, आणि एक माणुस ते मडके बाजूला काढून त्यातले उबाळू बाहेर काढत होता. आधी त्या मडक्याच्या तोंडावर बांधलेल्या पालेभाज्या काढून बाजूला टाकून दिल्या आणि नंतर आतल्या सगळ्या भाज्या एका पराती मधे ओतल्या.

खमंग वासाने भूक चाळवलेली होतीच-पराती मधे काढलेल्या त्या भाज्यांचं नॅचरल स्वरूप पण मस्त दिसत होतं -आणि  ्तसंही जशी चुलीवरची भाकरी, पिठलं, कि्वा इतर पदार्थांना एक स्वतःची चव असते, तसेच फक्त स्वतःच्या वाफेवर शिजलेल्या भाज्या अतिशय चवदार लागतात.   आणि मुख्य  म्हणजे  कितीही खाल्लं तरीही डायटींगला पण धोका नाही, म्हणून अर्धा किलॊ उबाळू घेतला  ५० रुपयांचा -आणि खात खात  निघालो पुढे . हिवाळ्याचे दिवस, मस्त कोवळं उन्हं, आणि वाफाळलेला उबाळू.. और क्या चाहीये. नुसत्या स्वतःच्या अंगच्याच पाण्यात  वाफवलेल्या  गेलेल्या त्या भाज्या म्हणजे चवींचे अप्रतीम कॉम्बीनेशन! चुकवू नये असे काही. हा प्रकार फक्त हिवा्ळ्यातच मिळतो. हा उबाळू खाता खाता लहानपणच्या हुरडा पार्ट्या आठवल्या.

हिवाळ्यात मस्त पैकी कोवळं उन आणि हा वाफाळलेला उबाळू.. बस्स.. और क्या चाहीये?? हमींयस्तू हमींयस्तू म्हणावंसं वाटतं .